Metoda LEGO-LOGOS w pracy nauczyciela

 

Obraz plus historia

Podążać - zrozumieć - korzystać z doświadczeń

Metoda LEGO-LOGOS w pracy nauczyciela

Dzieci małe i duże lubią historie, które są tajemnicze, zagadkowe, przenoszą ze świata rzeczywistego do świata poza nim, korzystają z wyobraźni, pozwalają się jej ponieść. Opowiadanie, czytanie, słuchanie - rozwija umysł, bogaci słownictwo, wpływa na odbiór i postrzeganie świata rzeczywistego i wyobrażonego oraz na odróżnianie obu.

Historie, opowieści, angażujące różne zmysły, można wykorzystać do pracy na zajęciach edukacyjnych, nie  tylko na języku polskim, ale także na historii, zajęciach wychowawczych w szkole i poza nią, z dziećmi i młodzieżą w różnym wieku. Niosą one bowiem przesłania ponadczasowe, ponadprzedmiotowe, zachęcają do dyskusji i rozważań  na tematy ważne, czasami trudne w odbiorze, mające odzwierciedlenie w historii, teraźniejszości, życiu codziennym.
Są często wskazówką w życiu  i pomagają podjąć decyzję, zmienić zdanie lub znaleźć rozwiązanie, zrozumieć.Jeżeli słowa uzupełnimy atrybutem - przedmiotem, np. klockami lego, uzyskujemy nowy sposób obrazowania. Mamy możliwość tworzenia obrazów przestrzennych za pomocą klocków. Przechodzimy do świata wyobraźni przestrzennej, która zyskuje rzeczywisty wymiar, materializuje się podczas pracy z tekstem. Pozwala zobaczyć to, co trudno dziecku sobie wyobrazić. Myśli i słowa nabierają rzeczywistych kształtów, o których można już rozmawiać, opowiadać, pisać, a także które można rysować, analizować i interpretować.

Metoda, o której jest mowa w dalszej część tekstu, to ΛΕΓΩ-ΛΟΓΟΣ (pol. LEGO-LOGOS), której autorem jest Jarosław Marek Spychała.

Podjęłam próbę odpowiedzi na pytania, które zadałabym, gdybym była nauczycielem czynnym i chciała z niej skorzystać na zajęciach z uczniami:

1.     Na czym polega istota metody LEGO-LOGOS ?

2.     Kto może z niej korzystać?

3.     Jaką rolę pełni książka Jarosława Marka Spychały Mali Rebelianci

w powiązaniu z metodą LEGO-LOGOS?

Praca z uczniami metodą LEGO-LOGOS

„Metoda w metaforze Kartezjusza jest rodzajem narzędzia, kompasu,
który pozwala zagubionym wędrowcom odnaleźć drogę wyjścia (...).”

Zajęcia z wykorzystaniem metody  LEGO-LOGOS są adresowane przede wszystkim do osób, które potrafią czytać, gdyż jednym z ich celów – poza przekazywaniem informacji z zakresu historii filozofii i rozwijaniem zdolności do samodzielnego filozofowania – jest pogłębianie umiejętności czytania ze zrozumieniem. Metoda może być wykorzystywana na zajęciach z języka polskiego, języków obcych, historii, godzinach wychowawczych.

W zajęciach mogą też brać udział osoby niewidome lub dzieci w wieku przedszkolnym, które nie potrafią samodzielnie czytać. W takiej sytuacji tekst jest czytany na głos lub zadania do realizacji przez uczestników formułowane są w postaci pojęć abstrakcyjnych (np. zbuduj miłość; przyjaciela; dobro; serdeczność; troskliwość itd.) lub poleceń o cechach oksymoronów (np. zbuduj coś, co nie istnieje; kilogram czasu; suche światło itd.). Ważnym celem zajęć jest kształtowanie umiejętności logicznego wnioskowania, prowadzenia dyskusji i współdziałania w  grupie w celu osiągnięcia konsensusu.

    

Uczniowie pracują indywidualnie i zespołowo

I etap

Praca indywidualna

Każdy zajmuje miejsce przy swoim, oddzielnym stanowisku, na którym znajdują się klocki (to może być dowolny rodzaj kloców) i plansza, do której klocki są przyczepiane; w razie potrzeby można użyć dodatkowych klocków i plansz. (Wspomnieć należy, że na zajęciach można z powodzeniem wykorzystywać innego typu materiały, np. glinę, plastelinę, styropian itd.).

Następnie każdy otrzymuje kopię tekstu będącego tematem zajęć i go samodzielnie (po cichu) czyta. Po lekturze należy upewnić się,  czy wszystko jest zrozumiałe i ewentualnie objaśnić niejasne słowa lub wyrażenia.        

Po dokładnym zapoznaniu się z tekstem uczestnicy przystępują do pracy. Ich zadanie polega na tym, aby z pomocą klocków przedstawić sposób, w jaki zrozumieli tekst, swoją interpretację (w czasie pracy można sięgać do tekstu).

II etap

Praca zespołowa

W pierwszej części zajęć zadaniem uczniów jest samodzielnie przedstawienie przeczytanego fragmentu w formie budowli z klocków, tak jak każdy z nich zrozumiał  tekst – bez żadnych wskazówek, co do sposobu budowania, ani ograniczeń (posługując się platońskim rozróżnieniem na formę i treść, można powiedzieć, że nikt im nie mówił, ani „jak” [gr. hos], ani „co” [gr. ha] mają budować). Konstruowanie trwa przynajmniej czterdzieści pięć minut lub, jeśli uczniowie tego chcą, dłużej.

Po skończonej pracy indywidualnej uczestnicy zajęć tworzą jedną grupę
i kolejno przechodzą do wszystkich stanowisk, próbując rozpoznać daną budowlę 
i zrozumieć daną koncepcję zobrazowania treści tekstu.

Następnie sam autor pracy prezentuje swoją koncepcję. Konfrontacji towarzyszy dyskusja weryfikująca związek pracy z tekstem. Dyskusja ta staje się szczególnie interesująca w miarę przechodzenia do kolejnych stanowisk, gdy uczniowie mogą już porównać poszczególne projekty. Daje się wtedy zauważyć wzrost zainteresowania nie tylko zajęciami jako takimi, lecz także samą dyskusją i próbą odpowiedzi na pytanie, o czym tak naprawdę mówi tekst.

Na twarzach uczestników zajęć można zaobserwować zdziwienie, że ten sam tekst, którego odbiór nie nastręczał w ich wewnętrznym odczuciu żadnych wątpliwości, okazał się tak wieloznaczny.

Uczniowie rozwijają myślenie przestrzenne, analizę, syntezę, różnorodność  interpretacji tego samego utworu.

Okazuje się zatem, że dla młodzieży tekst może być pouczającą historią, która niesie ze sobą ważne życiowe przesłanie – radzi, poucza, przestrzega, a nawet grozi człowiekowi, dając mu jednocześnie wskazówki dotyczące życia i filozofowania.

Po przeanalizowaniu wszystkich budowli każdy uczeń zwięźle przypomina swoje interpretacje. Jednak w odróżnieniu od klasycznych zajęć,  celem tego przypomnienia nie jest wskazanie właściwego sposobu rozumienia tekstu.        
Chodzi przede wszystkim o wzbudzenie  ciekawości i wywołanie poczucia niedosytu, które sprowokują do dalszego, samodzielnego zastanowienia się nad poruszanym problemem po powrocie do codzienności. Zabieg ten jest inspirowany tzw. dialogami sokratejskimi Platona. Ich bohaterowie rozważają znaczenie pewnego pojęcia, przytaczając różne jego wykładnie.

Ostatecznie jednak nie rozstrzygają, jak należy rozumieć owo pojęcie, co w czytelniku (lub słuchaczu, gdyż w antyku popularne było czytanie tekstów na głos) spodziewającym się po lekturze – długiej i trudnej – rozwiązania problemu, wywołuje uczucie niedosytu, a nawet irytacji, gdyż cały wysiłek wydaje się daremny.

Zakończenie

Na zajęciach LEGO-LOGOS temu właśnie celowi służy owo przywołanie różnych interpretacji bez wskazywania, za którą z nich należy podążać. W ten sposób uczestnicy zajęć jednocześnie się uczą, jak można argumentować różne opcje rozumienia tekstu. Oczywiście nie chodzi o to, aby utwierdzić ich w przekonaniu, że prawdy nie można poznać, i że wszystko jest relatywne. Zamiarem jest raczej wykształcenie nawyku słuchania i tworzenie okazji do podejmowania prób rozumienia innych, okazji umożliwiających konstruktywną dyskusję i konsensus. Ważna jest bowiem nie tyle odpowiedź na pytania, ile (przede wszystkim) poszukiwanie odpowiedzi na nie.

Książka Mali rebelianci jest przewodnikiem po metodzie adresowanej – według słów autor – „przede wszystkim do praktyków, chcących nauczać bądź filozofii, bądź to kreatywności, czyli dla nauczycieli i szkoleniowców.” Jednak w wywiadach i rozmowach Jarosław Spychała wspomina również, że z metody korzystają także szkolni pedagodzy, psychoterapeuci, projektanci i marketingowcy. Co wskazywałaby na to, że kompetencje kształcone podczas zajęć prowadzonych tą metodą mają praktyczne przełożenie na dorosłe życie zawodowe, co z pewnością stanowi dodatkową korzyść uczniów, przyszłych osób dorosłych.

Dzięki tej metodzie można rozwijać, doskonalić i kształcić ważne umiejętności m.in.: czytanie 
ze zrozumieniem, kreatywne myślenie i rozwiązywanie zadań, umiejętność argumentowania, prowadzenia rozmowy, dialogu, dyskusji… i wiele innych.